Ευρωπαική Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως βασικό σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της ΕΕ και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση προτάσεων νομοθεσίας, τις οποίες υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ προς συζήτηση και έγκριση. Επιπλέον, είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των κρατών-μελών και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Τέλος, εκπροσωπεί την ΕΕ σε διεθνές επίπεδο, συμμετέχοντας σε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ιδρύθηκε το 1958 στο πλαίσιο της Συνθήκης της Ρώμης, η οποία δημιούργησε την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Ο αρχικός της ρόλος ήταν η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των έξι ιδρυτικών κρατών-μελών. Με την πάροδο του χρόνου, η Επιτροπή εξελίχθηκε και διευρύνθηκε, συμβάλλοντας στην ενσωμάτωση νέων κρατών-μελών και στην επέκταση των αρμοδιοτήτων της. Σήμερα, με 27 κράτη-μέλη, συνεχίζει να αποτελεί τον πυρήνα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Πρώτος πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Walter Hallstein.

Η Επιτροπή αποτελείται από 27 μέλη, έναν Επίτροπο από κάθε κράτος-μέλος, περιλαμβανομένου του Προέδρου της. Ο εκάστοτε Πρόεδρος της Επιτροπής εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατόπιν πρότασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο μισθός του προέδρου της ευρωπαικής επιτροπής ανέρχεται σε 306.655 ευρώ ετησίος.

 Η σημερινή Πρόεδρος είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που ανέλαβε καθήκοντα το 2019.

Η Επιτροπή χωρίζεται σε διάφορες "Γενικές Διευθύνσεις" (Directorates-General), καθεμία εκ των οποίων είναι υπεύθυνη για συγκεκριμένους τομείς πολιτικής, όπως το εμπόριο, η ενέργεια, το περιβάλλον και η ψηφιακή οικονομία. Η Επιτροπή εργάζεται συλλογικά για τη λήψη αποφάσεων, ενώ παράλληλα οι Επίτροποι έχουν ατομικές αρμοδιότητες.

Βασικές λειτουργίες της περιλαμβάνουν:

• Νομοθετική πρωτοβουλία: Ετοιμάζει προτάσεις νόμων που συζητούνται από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

• Επιβολή της νομοθεσίας: Εποπτεύει την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και μπορεί να παραπέμψει κράτη-μέλη στο Δικαστήριο της ΕΕ για παραβάσεις.

• Διαχείριση πόρων: Διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό και υλοποιεί προγράμματα όπως το Erasmus+, το Horizon Europe και το Green Deal.

Ενδιαφέρον έχει ότι σε περίπτωση που ο πρόεδρος και η επιτροπή δεν φανούν αντάξιοι των περιστάσεων το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο έχει τη δυνατότητα με ψήφο μομφής να τους απομακρύνει από τα καθήκοντα τους. Μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο.

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά από προκλήσεις. Η κλιματική αλλαγή και η υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal) αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα. Παράλληλα, η ψηφιακή μετάβαση, η ενίσχυση της οικονομίας μετά την πανδημία της COVID-19 και η διαχείριση γεωπολιτικών κρίσεων, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, βρίσκονται στο επίκεντρο των πολιτικών της.

Η Επιτροπή έχει δρομολογήσει φιλόδοξες πρωτοβουλίες, όπως η μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 55% έως το 2030 και η προώθηση της τεχνητής νοημοσύνης με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ταυτόχρονα, εργάζεται για τη μεταρρύθμιση του μεταναστευτικού συστήματος και την ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών.